Ayurveda voor het zomerseizoen
Bijgewerkt op: 12 jul. 2022
Hoe kom jij de warme dagen door?
Vanuit Ayurvedisch perspectief wordt de zomer gekenmerkt door het vuurelement. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de kracht van de zon.
Tijdens de zomer neemt ook in ons lichaam het vuurelement toe en is het belangrijk dat we de balans behouden door het lichaam te koelen m.b.v. de juiste voeding, leefstijl, olie voor massage, ademhalingsoefeningen etc.
Doen we dat niet en hebben we een zomer met een hoop late night feestjes met alcohol en BBQ’s met hamburgers of blijven we maar gemberthee drinken, dan verhoogt het vuurelement zich steeds verder en zal – soms in het najaar pas – zorgen voor klachten.
In deze blog geef ik je meer inzicht in de symptomen die kunnen ontstaan en hoop ik je te inspireren je leefstijl aan te passen. Weet dat het aanpassen van kleine dagelijkse gewoontes het grootste verschil maakt.
Het vuurelement is gerelateerd aan Pitta dosha. Haar functie is transformatie en er zijn 5 prominente plekken in het lichaam waar het vuurelement veel invloed heeft: de dunne darm (pachaka pitta: assimilatie van voedingsstoffen); de lever en de milt (ranjaka pitta: aanmaak en zuivering van het bloed en de lymfe); de huid (bhrajaka pitta: tastzintuig, lichaamstemperatuur, pigmentatie en aanmaak van vitamine D); de ogen (alochaka pitta: beeldvorming en helder kunnen zien, letterlijk en figuurlijk); het hart en het brein (sadhaka pitta: het verteren van emoties). Een verhoging van het vuurelement/pitta dosha zorgt dus vaak voor disbalans in één of meerdere van deze gebieden. Hierbij een beeld van wat er zoal op mentaal als fysiek gebied kan gebeuren wanneer het vuurelement verhoogt:
Mentaal De vurige emoties nemen toe: irritatie, frustratie, zeer kritisch op jezelf (perfectionisme) en anderen zijn, jaloezie en zelfs (onverklaarbare) woede. Een verhoging van het vuurelement maakt je daadwerkelijk licht ontvlambaar. Ik heb zelf een Pitta-Vata constitutie: zet mij een dag in de brandende zon op het strand en aan het einde van de dag ben ik oververhit, irriteer ik mij aan het zand en alle mensen en als ik niet snel ergens in de schaduw wat verkoelends kan drinken dan kan ik nog best eens een snauw geven ook. Herkenbaar?
Fysiek Maar ook tal van lichamelijke klachten kunnen zich ontwikkelen: Hoge lichaamstemperatuur, opvliegers, veel (zuur) zweten, diarree of losse stoelgang, leidend tot uitdroging en constipatie (of afwisselend), verminderde opname van voedingsstoffen, hoge bloeddruk, leververontreiniging en verzuring van het bloed dat verder kan zorgen voor gewrichtsontstekingen, huidklachten zoals versnelde huidveroudering, pigmentvlekken, Rosacea en acné. Ook hormonale disbalans en zwaardere maandelijkse bloedingen kunnen ontstaan. Tot slot is goede oogzorg belangrijk om en brandende en ontstoken ogen te voorkomen. Uiteraard leidt iedere disbalans in de kern tot een verminderde immuniteit. Een hele lijst en daarom is het zo belangrijk om dat met de juiste voeding en leefstijl preventief te voorkomen, zeker als je weet dat je een vuur (Pitta) type bent of je al herkent in bovenstaande symptomen.
Aanpassen aan het zomerseizoen Hoe pas jij je voedingspatroon aan op het zomerseizoen? Het drinken van ijskoudwater en veel ijsjes eten is niet de oplossing. Hieronder geef ik je tips waarbij ieder van de 5 subdoshas van pitta aan de orde komt. Wil je op maat kijken naar jouw unieke constitutie en gericht aan de slag met je algehele vitaliteit? Dan raad ik je een Ayurvedisch consult aan.
Drinken Swap je gemberthee voor muntthee, hibiscusthee, rozenthee, kamillethee of zoethoutthee (niet bij hoge bloeddruk). Zijn het echt warme dagen? Kies dan voor kokoswater of maak je eigen watermeloensap of komkommersap door deze te blenden met wat muntblaadjes en op kamertemperatuur op te drinken.
Eten Beperk zuur, zout en pittig eten, alsmede gefrituurde en gefermenteerde voeding. Yup, dat betekent ook dat (sterke) kazen en zure yoghurt vuurverhogend zijn.
Leg je focus in plaats daarvan op bittere (blad)groentes. Deze reinigen de lever en het bloed (asperge, artichoke, broccoli, mungbonen, sperziebonen, spinazie, selderij, verse koriander). Rode groentes en fruit ondersteunen de lever dan juist weer en zijn om die reden ook aan te raden (rode bieten, wortel, zoete aardappel, granaatappel, watermeloen, aardbeien, blauwe bessen). Beperk groentes uit de nachtschadefamilie (witte aardappel, aubergine, paprika’s, tomaat) - zeker wanneer je gevoelige darmen hebt.
De ‘zoete’ smaak grond en kalmeert de hitte ook. Zoet staat niet gelijk aan suikerrijke voeding. Als je goed proeft wanneer je op rijst kauwt komt glucose vrij. Dat soort zoet bedoelt Ayurveda. Kies voor rijst, volkoren pasta of chapati/flatbrad, haver, amarant, quinoa, gerst. Zoete aardappel is ook een prima keuze. Indien je echt goede kwaliteit koemelk kan krijgen dan is een kopje warme melk met wat saffraan en kardemom een perfect drankje om harmonie tussen hoofd en hart te brengen. Geen melk-drinker? Kies dan voor haver, rijst of amandelmelk.
Vermijd alle rode vlees, ook vis is pitta verhogend, als je een visliefhebber bent kies dan voor een zoetwatervis i.p.v. zoutwatervis. Kook met kokosolie. Kokosolie is verkoelend en oxideert niet bij hoge verhitting. Olijfolie is ideaal om koud te gebruiken over een mooie salade.
Beste SWAPS voor de zomer Sesamolie —> kokosolie Pindakaas & Tahin —> amandel- & zonnebloempasta Honing —> Ahornsiroop & ruwe rietsuiker Oude (zoutere), blauwe, feta, cottage kaas —> jonge geitenkaas, ricotta, mozarella (mate) Gefermenteerde sojaproducten als tofu en tempeh —> groente-, bonenburgers Citroen —> limoen Bananen & citrusvruchten —> zoete appel en rood fruit Koffie —> Chicory koffie
Recept kalmerende specerijenmix Specerijen en kruiden nemen altijd een bijzondere plaats in de Ayurvedische keuken. Het zijn de externe enzymen die je toevoegt aan je voeding en enorm veel bijdragen aan een goede vertering van je voedsel en een gezonde darmflora. Gezondheid begint in de darmen en daarom is het ook zo belangrijk om met de juiste kruiden voor jou en passend bij het seizoen te koken. Recept: 4 tlp korianderzaadjes 3 tlp venkelzaadjes 3 tlp gedroogde muntblaadjes, fijn 2 tlp kardemompoeder of verse kardemom, fijngestampt 2 tlp kurkumapoeder Zet een pan op middelhoog vuur en verhit de kruiden hier kort in (let op dat ze niet aanbranden!). Doe ze vervolgens in vijzel en maak fijn. Bewaar in een droog potje. Gebruik in dressings, om groentes in te bakken, in een frisse (komkommer)soep, als toevoeging aan je favoriete smoothie… De munt en de kardemom werken perfect samen in deze specerijenmix. De venkel zorgt daarbij voor een extra fris-anijsachtig effect. Ik heb er zelf nog 2 tlp amla (ook wel amalaki genaamd) poeder doorheen gedaan. Amla is een Ayurvedische vrucht met een zeer hoog gehalte vitamine C en veel anti-oxidanten dat helpt het vuurelement te balanceren. Je kan er ook nog een tlp saffraan aan toevoegen. Het is een opbeurend kruid dat goed is bij hormonale klachten, de lever ondersteunt en de huid laat glanzen.
Ademhalingsoefening voor verkoeling en balans De ademhaling is een krachtige tool om een oververhitte geest te kalmeren. Ik geef je twee ademhalingsoefeningen mee die je dagelijks kan doen. 5-10 minuten kan al heel veel doen, je zal het zelf ervaren! Doe wat yoga stretches (zodat er ruimte komt in je lijf); ga rechtop zitten en neem enkele rustige ademhalingen. Let’s begin!
Sheetali Adem uit. Steek je tong iets uit en buig de randen naar binnen, alsof je van je tong een rietje maakt. Adem dan in door je tong. Voel de koele lucht langs je wangen en gehemelte stromen. Sluit je mond aan het einde van de inademing en adem door je neus rustig uit. Herhaal dit zo vaak als prettig voelt.
Nadi Shodhana Mijn favoriete pranayama oefening. Het brengt rustig, balanceert de hormonen en heeft een milde reinigende werking. Adem uit en sluit je rechterneusgat af. Adem rustig in door je linkerneusgat. Sluit dan beiden neusgaten af en houd de adem enkele tellen in ontspanning vast, adem dan rustig uit door je linkerneusgat. Adem vervolgens in door je linkerneusgat, houd beiden neusgaten weer dicht en adem uit door rechts, etc etc. Doe dit zolang als prettig voelt.
Een goede nachtrust Op warme, zwoele vonden kan het moeilijk zijn de slaap te vatten. Zorg uiteraard voor een koele slaapkamer en als je een oliediffuser hebt kun je kiezen voor wat rozenolie. Verder raad ik je aan om je voetzolen voor het slapen gaan met kokosolie in te smeren. Het brengt als eerste de aandacht naar de voeten en helpt je zo meer te gronden/aarden, daarnaast werkt het verkoelend op je hele systeem.
Baden in de maan Zoals de zon gerelateerd is aan het vuurelement zo is de maan gerelateerd aan het waterelement. In het maanlicht zitten (maanbaden) aan het einde van een zinderende zomerdag is enorm goed om je lichaam en geest te kalmeren. Het kan zelfs een mooie spirituele ervaring zijn, zeker bij volle maan. De vrouwencyclus en de maancyclus zijn aan elkaar verbonden, beide zijn 28 dagen (een cyclus tussen de 21 en 35 dagen wordt als normaal beschouwd). Je verbinden met de maan bevordert dan ook je hormonale balans en is goed bij PMS klachten.
Oogzorg in de zomer Volgens de Ayurveda zijn de ogen sterk verbonden met het vuurelement (door subdosha alochaka pitta). Het gezegde dat ogen vuur kunnen schieten bestaat niet voor niets. Het betekent dat we in de zomer extra zorg moeten dragen voor onze ogen. Een goede zonnebril is echt geen overbodige luxe! Verder kan je dagelijks in de ochtend en avond je ogen wassen in een handkommetje van koud water. Houd je ogen geopend enkele seconden in het koele water en je ogen voelen direct verfrist en gekalmeerd. Ook een schijfje komkommer op de ogen werkt heerlijk verkoelend.
Castorolie werkt perfect om droge ogen tegen te gaan. Eén druppel castorolie in iedere oog in de ochtend als onderdeel van je dagelijkse routine beschermd de ogen tegen droogte. Wil je het helemaal afmaken? Smeer dan ook direct wat castorolie onder de voetzolen. Zorg er altijd voor dat de olie en alle pipetjes, potjes etc die je gebruikt volledig steriel zijn om infectiegevaar te voorkomen.
Soultree is een prachtig Ayurvedisch merk dat ook een oogpotlood verkoopt (de leukste kleuren, maar ook transparant) waar o.a. castorolie, ghee, honing en kampfer in zit). Ik ben zelf fan! Het geeft direct een heerlijk fris gevoel en is makkelijk in gebruik. Je kan de jouwe hier kopen (nope geen sponsordeal ofzo ;)).
Ik hoop je met dit blogartikel wat houvast en inspiratie te hebben gegeven om goed voor jezelf te zorgen deze zomer.
Warme groet,
Amber