Ayurveda ziet het lichaam niet als losse delen, maar als een holistisch geheel tussen lichaam, geest en ziel. Het gaat uit van de 5 natuurelementen: aarde, water, vuur, lucht en ruimte (ether). Wij mensen staan niet los van de natuur. In wezen zijn wij er onderdeel van en daarom bestaan ook wij uit deze vijf natuurelementen. We bestaan voor een groot deel uit water; het vuur element vinden we o.a. terug in ons spijsverteringsvuur en het aarde element o.a. in onze botten, waar het zorgt voor vorm en structuur. De beweging van het lucht element draagt zorg voor alle transport en beweging in ons lichaam. Tot slot vinden we in alle holtes in ons lichaam (van oren tot blaas en van neus tot een lege dikke darm) het ruimte element terug. En waar zouden wij überhaupt zijn zonder de ruimte? Het biedt ons het vacuüm waarin wij kunnen leven. Ieder mens is een unieke combinatie van deze vijf elementen.

​

De drie doshas

​

Deze vijf elementen zijn door Ayurveda gegroepeerd in drie zogenaamde dosha’s. Dosha kan vrij worden vertaald als (verstoorde) lichaamsenergie. Iedere dosha heeft zijn eigen karakteristieken en functies in het lichaam en de geest. Hieronder benoem ik ze.

 

Vata

Vata dosha bestaat uit het lucht en ruimte element en bevat de eigenschappen van deze elementen: licht, koud, droog, ruw, subtiel, bewegelijk, helder en onregelmatig. De functie van deze energie omvat alle processen in het lichaam waarbij beweging of transport een rol speelt. Dit varieert van de spiersamentrekking wanneer je loopt, tot het ‘vervoeren’ van prikkels door het zenuwstelsel en van de peristaltische beweging van de dikke darm tot het knipperen van je oogleden. Ook het gevoel in beweging te willen komen - oftewel levensvreugde - is afhankelijk van Vata. Een belangrijke functie dus en we hebben allemaal een gezonde dosis Vata nodig om goed te kunnen functioneren.

Wanneer er te veel van deze lichaamsenergie aanwezig is dan ontstaan er specifieke klachten. Zowel in het lichaam als de geest. Deze klachten kenmerken zich doordat ze de eigenschappen van Vata uitdragen. Denk bijvoorbeeld aan het snel koud hebben, een droge huid, een droge stoelgang (constipatie), afname van lichaamsgewicht, rusteloosheid en onrust in de geest. Indien dit het geval is, is het noodzakelijk om met de juiste voeding en leefstijl Vata dosha te kalmeren.

​

Pitta

Pitta

Pitta dosha bestaat uit het vuur en water element en kenmerkt zich als heet, scherp, licht, vloeibaar, licht olieachtig en bewegelijk/spreidend. De functie van deze lichaamsenergie is de stofwisseling. Zij regelt o.a. de spijsvertering, de lichaamstemperatuur, de aanmaak van vitamine D wanneer Uv-licht op de huid komt; de omzetting van lichtstralen tot beeldvorming in de ogen. Het vuurelement van Pitta dosha zorgt mentaal voor een sterk en scherp denkvermogen, besluitvaardigheid en moed.

Bij een disbalans van Pitta dosha zullen er klachten ontstaan die gerelateerd zijn aan de functie van deze lichaamsenergie. Het spijsverteringsvuur is dan bijvoorbeeld zo hoog dat er constante dorst en trek is, de persoon is onverzadigbaar. Er kunnen zich ontstekingen voordoen op de huid, maar ook oor- en amandelontsteking kan door een verhoogde Pitta veroorzaakt worden. De persoon is vaak snel geïrriteerd, heeft weinig geduld en is erg kritisch op zichzelf en anderen.

​

Kapha

Kapha

Kapha dosha bestaat uit het element aarde en water en heeft de eigenschappen zwaar, koud, stabiel, langzaam/traag, zacht, grof (in moleculen), olieachtig, vloeibaar, slijmerig, stroperig. Kapha biedt o.a. structuur en vorm; zorgt voor smering in de gewrichten en de cohesie in ons lichaam en de cellen. Zij zorgt tevens voor een gevoel van harmonie en verbinding, tevredenheid, kracht, immuniteit en uithoudingsvermogen. Mentaal draagt deze energie bij aan een goed geheugen en een stabiele geest.

​

Bij verhoging van deze energie ontstaat er door de zware, grove, trage, stroperige kwaliteiten van Kapha stagnatie, blokkades en zwaarte. Obstipatie is een vorm van verhoogde Kapha in het spijsverteringskanaal. Andere typische Kapha aandoeningen zijn overgewicht, oedeem, als ook luchtwegaandoeningen zoals kortademigheid en astma.  De zwaarte kan zich ook mentaal uiten in neerslachtigheid of zelfs depressie.  

Alle dosha’s vervullen dus belangrijke fysiologische functies en wanneer deze in balans zijn dan zullen wij ons gezond en vitaal voelen.

​

​

Ayurvedische constitutie

​

Ieder mens is dus gevormd door een unieke combinatie van deze drie dosha's. Deze unieke combinatie wordt je geboorteconstitutie genoemd en is bepalend voor je fysieke en mentale kenmerken. Indien we in harmonie met deze constitutie leven, zorgen we optimaal voor onszelf en voelen we ons vitaal, vreugdevol en verbonden. 

Echter vaak ontstaat er een disbalans door stress, verkeerd voedingspatroon en leefstijl. In dat geval kan Ayurveda je goed helpen weer terug in balans te komen en te leren hoe je zelf in harmonie met je constitutie kan leven. 

Ayurveda werkt dus zowel preventief als reactief (bij klachten of ziekte).

​

Ayurvedische therapie

​

Ayurvedische therapie is erop gericht om doormiddel van diagnostiek te bepalen welke disbalans er is ontstaan. Dit wordt gedaan aan de hand van uitgebreide anamnese, pols- en tongdiagnose. Daarbij wordt het huidige voedings- en leefstijlpatroon ook doorgenomen. Daarbij richt Ayurveda zich altijd op de onderliggende oorzaak van de klachten, niet op het bestrijden van symptomen.

Vervolgens krijg je een voedings- en leefstijladvies volgens de principes van Ayurveda. Ayurvedische kruiden worden vaak voorgeschreven ter ondersteuning van het helingsproces. Ook Ayurvedische therapeutische massagebehandelingen kunnen onderdeel zijn van het behandelplan.

​

​

​

 

 

Wil je graag meer lezen over hoe je jezelf in balans kan brengen en houden met Ayurveda? Download dan hier het Ayurvedisch handboek. Het geeft veel uitleg en praktische tips t.a.v. voeding en leefstijl voor dagelijks gebruik.